لیلا کریمی / به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی آنام فارس، امروزه سیگارهای الکترونیکی با بسته‌بندی‌های رنگارنگ، عطرها و طعم‌های گوناگون و وعده‌های ظاهراً سلامت‌محور، جای خود را در بین نسل جوان و نوجوان باز کرده‌اند. بسیاری، آن‌ها را نسخه‌ای بی‌ضرر از سیگار یا حتی ابزاری برای ترک اعتیاد می‌دانند؛ اما آیا این تصویر زیبا واقعی است یا با تهدیدهای پنهان و آسیب‌های جدی سلامت روبه‌رو هستیم؟ در گفتگوی پیش رو، سراغ ندا محمدی، کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز رفته‌ایم تا واقعیت‌ها و شواهد علمی را از زبان ایشان بشنویم.
خانم محمدی، آیا واقعاً سیگارهای الکترونیکی می‌توانند جایگزین مطمئن و بی‌ضرر برای سیگارهای سنتی باشند؟
ندا محمدی در این باره گفت: متأسفانه باید بگویم این یک باور غلط است که این روزها میان جوانان رواج یافته. درست است که سیگارهای الکترونیکی دود و بوی توتون ندارند، اما ترکیبات داخلشان—مثل نیکوتین، طعم‌دهنده های شیمیایی و حتی فلزات سنگین—پنهان و آسیب‌رسان است. وابستگی به همین نیکوتین، یکی از بزرگ‌ترین خطرات است و حتی می‌تواند زمینه اعتیادهایی شدیدتر را هم فراهم کند.
برخی ادعا می‌کنند که این دستگاه‌ها برای ترک سیگار مناسب‌اند. آیا این گزینه‌ای علمی است؟
وی توضیح داد: واقعیت این است که مطالعات معتبر نشان می‌دهد شانس ترک واقعی با کمک این وسایل بسیار پایین است. افراد معمولاً نه تنها سیگار سنتی را ترک نمی‌کنند، بلکه به مصرف هر دو عادت می‌کنند و به شکل غیرمنتظره‌ای مصرف نیکوتین‌شان افزایش می‌یابد. بسیاری از محصولات به‌ظاهر «بدون نیکوتین» هم در واقع دارای این ماده اعتیادآور هستند.
درباره محتویات مایع یا همان «جویس» و «سالت» هم شایعات زیاد است. این ترکیبات واقعاً چقدر خطرناک‌اند؟
کارشناس واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیرازجواب داد: جویس یا سالت معمولاً از نیکوتین، پروپیلن گلیکول، گلیسیرین گیاهی و مجموعه‌ای از طعم‌دهنده‌های خوشبو تشکیل می‌شوند. پروپیلن گلیکول و گلیسیرین به خودی خود بی‌ضرر به نظر می‌رسند اما در دمای بالا به موادی مثل فرمالدهید و استالدهید تبدیل می‌شوند که مواد سرطان‌زا هستند. از طرف دیگر، گاهی وجود فلزات سنگین مثل سرب یا نیکل در بخار تولیدشده گزارش شده که می‌توانند به شدت به سلامت ریه، مغز و کلیه‌ها آسیب بزنند.
مصارف این سیگارها بین نوجوانان و جوانان نیز رو به افزایش است. به نظر شما چرا؟
وی توضیح داد: تبلیغات فریبنده، ظاهر جذاب انواع ویپ‌ها و پادها، اسانس‌های متفاوت و استفاده راحت شاید مهم‌ترین دلایل این رواج باشند. نوجوانان اغلب تصور می‌کنند این محصولات بی‌خطراند، درحالی‌که به‌سادگی وارد چرخه اعتیاد می‌شوند.
خانواده‌ها چگونه می‌توانند با این پدیده مقابله کنند؟
محمدی گفت: مهم‌ترین نکته، آگاهی‌بخشی است. والدین اگر خودشان اطلاعات تخصصی داشته باشند، نه‌تنها می‌توانند فرزندانشان را اقناع کنند، بلکه نشانه‌های مصرف را راحت‌تر تشخیص خواهند داد. باید گفت سیگارهای الکترونیکی، تنها ظاهر فناوری‌محور و مدرن دارند؛ حقیقتاً تهدیدی خاموش‌اند و هیچ راه بی‌خطری برای ورود نیکوتین و مواد شیمیایی به بدن وجود ندارد.
پیام نهایی شما به جوانان و خانواده‌ها چیست؟
کارشناس واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز ور پایان توصیه کرد: سلامت سرمایه هر فرد و خانواده است آن را به قیمت مدرنیته و تجربه‌گرایی به خطر نیندازید. فریب رنگ‌ها و تبلیغات را نخورید؛ هوشیار باشید، پرسشگر بمانید و برای سلامتی خود ارزش قائل شوید.
